Υπάρχουν άνθρωποι που, για κάποιους ανεξήγητους λόγους, θέλουν να γίνουν διάσημοι. Από την άλλη, υπάρχουν κι αυτοί που ελπίζουν στην απαγωγή τους από εξωγήινους, με σκοπό να χρησιμοποιηθούν σε πειράματα αναπαραγωγής. Υποθέτω, πως και οι δυο ομάδες έχουν ίσες πιθανότητες επιτυχίας. Όμως, εκείνοι που αληθινά πάσχουν από σοβαρές παραισθήσεις είναι αυτοί που ευελπιστούν να γίνουν διάσημοι ως φωτογράφοι, και ειδικότερα ως καλλιτέχνες φωτογράφοι. Αυτοί οι δύστυχοι, είναι καταχωρισμένοι από τους ειδικούς ως πάσχοντες από Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας. Και δεν αστειεύομαι καθόλου …
Σύμφωνα με το Εγχειρίδιο Διαγνωστικής Ψυχικών Διαταραχών (DSM), έναν υπέρογκο τόμο που εκδίδει η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση, η παραπάνω ασθένεια γίνεται αντιληπτή γιατί οι πάσχοντες:
“… έχουν μια μεγαλοπρεπή αίσθηση της σημαντικότητάς τους … υπερβάλλουν όσον αφορά στα επιτεύγματά τους, για τα οποία απαιτούν υπερβολικό θαυμασμό … διακατέχονται από φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας … συχνά φθονούν ή νομίζουν πως φθονούνται … θεωρούν πως μπορούν να γίνουν κατανοητοί μόνο από ανθρώπους που, όπως κι ίδιοι, εξέχουν σε κάποιον τομέα …”
Για να είμαι ειλικρινής, τα παραπάνω περιγράφουν με ακρίβεια πολλούς, όχι μόνο από τον κόσμο της φωτογραφίας, αλλά και της τέχνης γενικότερα. Είναι, όμως, ανακουφιστικό το να ξέρεις πως δεν ευθύνονται. Απλώς, πάσχουν από μια διανοητική διαταραχή με τον κωδικό 301.81. Και, για να είμαι και δίκαιος (εκτός από ειλικρινής), ακόμη και ένα ξεφύλλισμα του πιο πάνω εγχειριδίου αποκαλύπτει πως όλοι μας πάσχουμε από κάτι. Οπότε, γιατί οι φωτογράφοι να αποτελούν εξαίρεση;
Στη συνέχεια λοιπόν, θα προσπαθήσω να δείξω κάποια πράγματα και ταυτόχρονα να λειτουργήσω ως θεραπευτής, μια και ο ίδιος πάσχω από τον κωδικό 296.01 (Ήπια Διπολική Διαταραχή) …
Κατ’ αρχήν, ας δούμε τι εννοούμε με τους όρους “φήμη” και “διασημότητα”, πριν ασχοληθούμε με το πώς θα την αποκτήσετε, όσοι ανίατοι θεωρείτε πως αξίζει τον κόπο.
Νομίζω πως θα συμφωνήσουμε λέγοντας πως οποιοσδήποτε ορισμός θα πρέπει να περιέχει φράσεις όπως: “δημοφιλής”, “πασίγνωστος”, “ευρέως αναγνωρίσιμος”, και παρόμοιους χαρακτηρισμούς. Τώρα, θα ήθελα να προσπαθήσετε να ονομάσετε έναν καλλιτέχνη φωτογράφο (εν ζωή και δραστήριο), ο οποίος πιστεύετε πως είναι δημοφιλής, πασίγνωστος και ευρέως αναγνωρίσιμος. Σκεφτείτε όσο χρόνο θέλετε … … … Έτοιμοι; Ποιος σας ήρθε στο νου; Ο Koudelka, ο Davidson, ο Ackerman, η Sally Man ή ο Witkin; Δεν έχει σημασία ποιος, ακριβώς. Υπάρχουν αρκετά ονόματα για τον σκοπό μας.
Επόμενη ερώτηση: Πόσοι άνθρωποι στην Ελλάδα, νομίζετε πως γνωρίζουν τη δουλειά τους ή, έστω, έχουν ακούσει κάποιο από αυτά τα ονόματα; Καθώς δεν μπορώ να ακούσω την απάντησή σας, θα προσπαθήσω να απαντήσω εγώ. Ίσως, γύρω στους χίλιους, μια δεδομένη χρονική στιγμή. Περισσότεροι; Έστω … Ας πούμε περί τις πέντε χιλιάδες, αν και νομίζω πως το νούμερο είναι μάλλον υπερβολικό.
Να λοιπόν το πρώτο συμπέρασμα. Σε μια χώρα με πληθυσμό λίγο πάνω από τα έντεκα εκατομμύρια (2009), ακόμα και το πιο αισιόδοξο νούμερο δεν αντιπροσωπεύει τον όρο “αναγνωρίσιμος”, πόσω μάλλον το “διάσημος”. Αυτό, χονδρικά, σημαίνει πως ο φωτογράφος (ή το έργο του) αναγνωρίζεται από έναν στους δυο χιλιάδες τριακόσιους. Κι αυτό, στην περίπτωση που πάρουμε το αισιόδοξο σενάριο!
Ας κάνουμε τώρα, και μια σύγκριση. Όταν μια όμορφη ξανθιά στάρλετ ανακοινώνει την κυκλοφορία του DVD της, απασχολεί σχεδόν όλα τα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, φιλοξενείται σε τηλεοπτικές εκπομπές και εξώφυλλα περιοδικών, το DVD της γίνεται ανάρπαστο και η ίδια πασίγνωστη στο πανελλήνιο (αν όχι και εκτός συνόρων). Αυτό είναι διασημότητα! Αυτό είναι φήμη!
Δεύτερο συμπέρασμα είναι πως η φήμη και η διασημότητα δεν έχουν απαραίτητα να κάνουν με την αξία, την κοινωνική συνεισφορά, τον πολιτισμό ή τις τέχνες, την διάκριση σ’ έναν συγκεκριμένο τομέα, το ντύσιμο ή το κούρεμα. Κατά βάση, έχει να κάνει με το σεξ, αλλά θα φτάσουμε κι εκεί.
Τελικό συμπέρασμα είναι πως, αν κάποιος θέλει διακαώς να γίνει διάσημος, ο λιγότερο πιθανός δρόμος είναι μέσω της φωτογραφίας, η οποία απασχολεί τα ΜΜΕ περίπου όσο και ένας ψύλλος τον σκύλο που τον κουβαλάει, και μάλλον λιγότερο συχνά.
Άλλωστε, μια ματιά στην Παγκόσμια Ιστορία θα πείσει πως και η ίδια η Φωτογραφία ποτέ δεν ήταν διάσημη. Στην Ελληνική Ιστορία, το 1824 (πρώτη φωτογραφία από τον Niépce) είναι το έτος ολοκλήρωσης της επανάστασης και λήψης του πρώτου (!) δανείου της χώρας, ενώ στην Αμερικανική το 1836 (πρώτο αρνητικό από τον W.H.F. Talbot), είναι το έτος της επίσημης αναγνώρισης των κανονισμών του baseball. Τα διακόσια, περίπου, χρόνια φωτογραφικής ιστορίας είναι ανύπαρκτα στην Ιστορία γενικότερα, αλλά και ειδικότερα στην Ιστορία της Τέχνης.
Οι δε φωτογράφοι και η συνεισφορά τους είναι μάλλον αόρατοι στην πορεία της κουλτούρας και του πολιτισμού. Δεν απασχολούν τα ΜΜΕ, ούτε καν με τις όποιες τυχόν περιπτύξεις τους με μορφές ζωής από άλλους πλανήτες. Δεν αποτελούν το υποκείμενο ευπώλητων βιογραφιών. Δεν ανταλλάσουν χειραψίες με πρωθυπουργούς, δεν τους ζητείται να εγκαινιάσουν ορφανοτροφεία ή νοσοκομεία, δεν αποστέλλονται από κανένα κράτος ή οργανισμό ως πρέσβεις καλής θελήσεως και δεν δίνουν το όνομά τους σε δρόμους, δημόσια ιδρύματα ή πλοία.
Πέραν, λοιπόν, από το γνωστό “η φήμη δεν διαρκεί” και τα δεκαπέντε λεπτά του Warhol, ελπίζω να είναι ξεκάθαρο πως, στον συγκεκριμένο τομέα της φωτογραφίας, η φήμη (ή η διασημότητα) δεν είναι καθόλου μα καθόλου φήμη αλλά μια παροδική φαντασιοπληξία, η οποία πιθανώς να οφείλεται στην έλλειψη συνάφειας στον πολιτισμό γενικώς.
Αν, μετά τα παραπάνω, η κατάστασή σας παραμένει ίδια και συνεχίζετε να αποζητάτε την φήμη ως φωτογράφοι, την επόμενη φορά θα ασχοληθούμε με τρόπους και τεχνικές προς μια βραχύβια και αμελητέα επιτυχία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου